| ©2002 Utku Güner |
Ekometri
Ekometri genç bir bilim dalıdır. Ekometri istatistik ve
geometri ile çok yakından ilgilidir.
Komünite bellirli bir bölgede yaşayan tüm populasyonların
meydana getirdiği canlı grupudur.
Populasyon ise bir bölgede yaşayan tek bir türe ait canlı
topluğudur.
Dominas örnek içinde bulunan bir türün tüm türlere göre
bolluk gerecesidir. Dominas sürekli bir değerdir.
Densite bellirli bir lokalitenin bellirli bir ünitesi ile
ilgili olan populasyonların boyutlarıdır.
Abundas(Bolluk) genel olarak belirli bir alandaki birey
adeti yada biomas miktarı olarak ifade edilir.
Frekans bir türün diğer tüm türlere göre bolluk derecesidir.
Frekans her bir örneklem için ayrı ayrı hesaplanır.
Prezans katsayısı frekansların ortalamsıdır.
Bir bireyin diğer birey üzerinde baskın olmasıdır.
| Da1 + Da2 +Da3+ ... +Dan Dma = ------------------------------------ n |
Çok türlü çalışmalarda kullanılır Olup
olmama ile ilgidir.
| Sa Fa=------ S |
Frekansların ortalamsıdır.
| Fa Pa=--------------------------- Fa+Fb+Fc+...+Fn |
Raman-Margaref İndeksi
| S-1 Img=------------------ lnN |
Limitleri olmayan bir indekstir. Tür zenginliğini gösterir. Tür
zenginliği ile Raman-Margaref İndeksi doğru orantılıdır.
İndeks değeri en büyük olan istasyonda tür zenginliği en
fazladır. İki amaç için kullanılır.
1- Kirliğin ortama etkisini göstermek için
2- Bakir alanların tesbit edilmesi için
Raman-Margaref İndeksi ayrı bölgelerde aynı çıkabilir.
Bunun ekolojik olarak önemi yoktur. Eyer farklı bölgelerden
hesaplanan Raman-Margaref İndeksi karşılaştırılacaksa bu
bölglerdeki kommünitelerinde mutlaka benzer olması
gereklidir.
A-Shannon Wearner
| ISH= -EpiLogpi Ne pi=--------- N |
0 ile 5 arasımda limitleri olna bir indekstir. Tür çesitliğini
gösterir. Tür çeşitliği artıkça bu indeksin değeri artar.
Dominasiyi göstermek için Shannon Wearner indeksi
kullanabilir. Eyer ortamda hesaplanan Shannon Wearner
indeksi 2,5 değerinden fazla ise ortamda dominasi aşlamıştır
diyebiliriz. Özelikle kirlilik konusunda yapılan çalışmalarda
kullanılır. Ortamın tür açısından bolluğunu gösteren bir
indekstir.
B-Simson indeksi
| Ni(Ni-1) Is= E--------------------------- N(N-1) |
0 ile 1 arasında limitleri olan bir indekstir. Tür çesitliği ile ters
orantı olarak değer gösterir. Tür çesitliği artıkça Simson
değeri azalır. Bu yüzden tür çesitliğini göstermek için 1-S
değeri kullanılır. Shannon Wearner indeksi yerine
kullanabillir.
C- Brilloin İndeksi
| N! H=IB=1/N* Log2 -------- µ(Ni!) |
Ortamın çeşitliğini gösteren başka bir indekstir. Limitlidir.
Simson indeksine arternatif olarak kullanabilir.
Tür çesitliği hesaplandığı zaman düzenlilik indekslerine
hesaplanmalıdır. Düzenlilik dominasinin türlere dağılışını
gösteren bir indekstir. Limitlidir.
A-Pielou indeksi
| H Ep=--------- Log2S |
Her birey ortamda yaklaşık eşit bireyle temsil ediliyorsa
Pileo indeksi 1'e eşit olur. Limitlidir.
B-Sheldon indeksi
| e^H Ep=------ S |
Ortamın düzenliliğini gösteren diğer bir
indekstir. limitlidir
Ekolojik çalışmalarda temel olarak iki tip matrix kullanılır.
A- R Matrix(Kalitatif matrix)
Satır ve sütünlarında aynı tip verilerin yerleştirildiği
matrixledir. 3 tip R-matrix vardır.
1- Tür X Tür
2- İstasyon X İstasyon
3-Localite X Localite
B- Q Matrix(Kantitatif matrix)
Satırların ve sütünlarında farklı verilerin olduğu
matrixlerdir. Genel olarak Tür X İstasyon şeklinde
oluşturulan indekslerdir. Bu tip matrixlerden 6 adet indeks
hesaplanabilir.
1-Abundas (Ortalama Abundas)
2-Dominas(Ortalama Dominas)
3-Frekans (Ortalama Frekans)
4-Tür zenginliği (Raman-Margaref)
5-Tür çesitliği (Shannon Wearner, Simson, Brilloin)
6-Düzenlilik ( Pileo, Sheldon)
Yapılan bir çalışmada yedi istasyonda çeşitli türler
toplamıştır.
Bu veriler Q-Matrix olarak verilebilir.
| Q-Matrix | İstasyon-1 | İstasyon-2 | İstasyon-3 | İstasyon-4 | İstasyon-5 | İstasyon-6 | İstasyon-7 |
| Tür No=01 | 3 | 5 | 6 | ||||
| Tür No=02 | 1 | ||||||
| Tür No=03 | 6 | 3 | 4 | 1 | 2 | ||
| Tür No=04 | 1 | ||||||
| Tür No=05 | 2 | 8 | 5 | 4 | |||
| Tür No=06 | 1 | 3 | |||||
| Tür No=07 | 4 | 1 | 10 | 1 | 3 | 4 | 3 |
| Tür No=08 | 4 | 6 | 8 | ||||
| Tür No=09 | 1 | 6 | 10 | 9 | |||
| Tür No=10 | 3 | 2 | 1 | 7 | 3 | ||
| Tür No=11 | 1 | ||||||
| Tür No=12 | 9 | 1 | |||||
| Tür No=13 | 1 | 7 | 1 | ||||
| Tür No=14 | 1 | 1 | |||||
| Tür No=15 | 2 | ||||||
| Tür No=16 | 1 | 1 | |||||
| Tür No=17 | 1 | ||||||
| Tür No=18 | 1 | 1 | |||||
| Tür No=19 | 1 | ||||||
| Tür No=20 | 3 |
Hesaplanan indeksler
| Toplamlar | S | Dominas | Shannon | Pielou | Simpson | Margaref | |
| İstasyon-1 | 33 | 11 | 27.3 | 2.094 | 0.873 | 0.847 | 2.860 |
| İstasyon-2 | 7 | 2 | 85.7 | 0.410 | 0.592 | 0.245 | 0.514 |
| İstasyon-3 | 53 | 10 | 18.9 | 2.115 | 0.919 | 0.864 | 2.267 |
| İstasyon-4 | 29 | 9 | 37.0 | 1.891 | 0.861 | 0.816 | 2.376 |
| İstasyon-5 | 15 | 8 | 26.7 | 1.899 | 0.913 | 0.827 | 2.585 |
| İstasyon-6 | 23 | 8 | 30.4 | 1.774 | 0.853 | 0.794 | 2.233 |
| İstasyon-7 | 16 | 4 | 50.0 | 1.234 | 0.890 | 0.664 | 1.082 |
Doğadaki her canlı türü kendine has belirli özeliklere göre
dağılış gösterir.Genel olarak bir ekosistemdeki canlılar 3 tip
dağılış gösterir.
1-Düzenli
2-Rasgele
3-Kümeli
1-Düzenli Dağılış
Ekosistemdeki bireyler arasında rekabetin olmasıyla ortaya
çıkar. Bu durumda örneklerin varyansı aritmatik
ortalamasından daima küçüktür.
| V(x)<E(x) |
2-Rasgele Dağılış
Doğada en nadir olarak raslanan dağılıştır. Ortam
şartlarının çok yeknesak olduğu durumlarda ortaya çıkar.
Bu durumda örneklerin varyansı ile aritmatik ortalaması
bir birine eşit olur
| V(x)=E(x) |
3-Kümeli Dağılış
Tek bir populasyon ele alındığında az kümeliden çok
kümeliye kadar çeşitli tipleri vardır.r. Bu durumda örneklerin
varyansı ile aritmatik ortalamasından daima
büyüktür.
| V(x)>E(x) |
Assosiyasyonlar türlerin bir grupunun veya diğer bir türün
verilen şartlara uyumunun bir ölçüsüdür.
Assosiyasyonun çözülmesinde 3 temel problem vardır
1- Assosiyasyonun belirlenmesi
2-Assosiyasyonun tanımlanması(tipi, özelikleri)
3-Assosiyasyonun ekolojik bir önemi var mı?
Assosiyasyonunların ekolojik önemi halen tartışılan bir
konudur. Assosiyasyon belirlenmesinde verilmesi gereken iki
önemli karar vardır.
1- Assosiyasyonun tür düzeyindemi yoksa istasyon düzeyinde
mi saptanacağı
2-Türlerin birey sayılarının mı yoksa varlık yokluk(01)
matrixinin mi kullanaçağı
| a Sjc=-100-------- a+b+c |
| Var | Yok | |
| Var | a | b |
| Yok | c | d |