©2002 Utku Güner

  Ekometri

 

Ekometri genç bir bilim dalıdır. Ekometri istatistik ve

geometri ile çok yakından ilgilidir.

Komünite bellirli bir bölgede yaşayan tüm populasyonların

meydana getirdiği canlı grupudur.

Populasyon ise bir bölgede yaşayan tek bir türe ait canlı

topluğudur.

Dominas örnek içinde bulunan bir türün tüm türlere göre

bolluk gerecesidir. Dominas sürekli bir değerdir.

Densite bellirli bir lokalitenin bellirli bir ünitesi ile

ilgili olan populasyonların boyutlarıdır.

Abundas(Bolluk) genel olarak belirli bir alandaki birey

adeti yada biomas miktarı olarak ifade edilir.

Frekans bir türün diğer tüm türlere göre bolluk derecesidir.

Frekans her bir örneklem için ayrı ayrı hesaplanır.

Prezans katsayısı frekansların ortalamsıdır.

Bir bireyin diğer birey üzerinde baskın olmasıdır.

 

  Da1 + Da2 +Da3+ ... +Dan Dma = ------------------------------------   n

 

Çok türlü çalışmalarda kullanılır Olup olmama ile ilgidir.
 

  Sa Fa=------   S

 

Frekansların ortalamsıdır.
 

Fa Pa=--------------------------- Fa+Fb+Fc+...+Fn

 

Raman-Margaref İndeksi
 

S-1 Img=------------------ lnN

Limitleri olmayan bir indekstir. Tür zenginliğini gösterir. Tür

zenginliği ile Raman-Margaref İndeksi doğru orantılıdır.

İndeks değeri en büyük olan istasyonda tür zenginliği en

fazladır. İki amaç için kullanılır.

1- Kirliğin ortama etkisini göstermek için

2- Bakir alanların tesbit edilmesi için

Raman-Margaref İndeksi ayrı bölgelerde aynı çıkabilir.

Bunun ekolojik olarak önemi yoktur. Eyer farklı bölgelerden

hesaplanan Raman-Margaref İndeksi karşılaştırılacaksa bu

bölglerdeki kommünitelerinde mutlaka benzer olması

gereklidir.

A-Shannon Wearner
 

ISH= -EpiLogpi   Ne pi=--------- N  

 

0 ile 5 arasımda limitleri olna bir indekstir. Tür çesitliğini

gösterir. Tür çeşitliği artıkça bu indeksin değeri artar.

Dominasiyi göstermek için Shannon Wearner indeksi

kullanabilir. Eyer ortamda hesaplanan Shannon Wearner

indeksi 2,5 değerinden fazla ise ortamda dominasi aşlamıştır

diyebiliriz. Özelikle kirlilik konusunda yapılan çalışmalarda

kullanılır. Ortamın tür açısından bolluğunu gösteren bir

indekstir.

B-Simson indeksi
 

Ni(Ni-1) Is= E--------------------------- N(N-1)

0 ile 1 arasında limitleri olan bir indekstir. Tür çesitliği ile ters

orantı olarak değer gösterir. Tür çesitliği artıkça Simson

değeri azalır. Bu yüzden tür çesitliğini göstermek için 1-S

değeri kullanılır. Shannon Wearner indeksi yerine

kullanabillir.

C- Brilloin İndeksi
 

                        N! H=IB=1/N* Log2 --------                           µ(Ni!)

  Ortamın çeşitliğini gösteren başka bir indekstir. Limitlidir.

Simson indeksine arternatif olarak kullanabilir.

Tür çesitliği hesaplandığı zaman düzenlilik indekslerine

hesaplanmalıdır. Düzenlilik dominasinin türlere dağılışını

gösteren bir indekstir. Limitlidir.

A-Pielou indeksi
 

H Ep=--------- Log2S

Her birey ortamda yaklaşık eşit bireyle temsil ediliyorsa

Pileo indeksi 1'e eşit olur. Limitlidir.

B-Sheldon indeksi
 

e^H Ep=------ S

Ortamın düzenliliğini gösteren diğer bir indekstir. limitlidir
 

Ekolojik çalışmalarda temel olarak iki tip matrix kullanılır.

A- R Matrix(Kalitatif matrix)

Satır ve sütünlarında aynı tip verilerin yerleştirildiği

matrixledir. 3 tip R-matrix vardır.

1- Tür X Tür

2- İstasyon X İstasyon

3-Localite X Localite

B- Q Matrix(Kantitatif matrix)

Satırların ve sütünlarında farklı verilerin olduğu

matrixlerdir. Genel olarak Tür X İstasyon şeklinde

oluşturulan indekslerdir. Bu tip matrixlerden 6 adet indeks

hesaplanabilir.

1-Abundas (Ortalama Abundas)

2-Dominas(Ortalama Dominas)

3-Frekans (Ortalama Frekans)

4-Tür zenginliği (Raman-Margaref)

5-Tür çesitliği (Shannon Wearner, Simson, Brilloin)

6-Düzenlilik ( Pileo, Sheldon)

 

Yapılan bir çalışmada yedi istasyonda çeşitli türler

toplamıştır.

Bu veriler Q-Matrix olarak verilebilir.
 

Q-Matrix    İstasyon-1 İstasyon-2 İstasyon-3 İstasyon-4 İstasyon-5 İstasyon-6 İstasyon-7
Tür No=01 3     5   6  
Tür No=02       1      
Tür No=03 6   3 4 1   2
Tür No=04           1  
Tür No=05 2   8 5 4    
Tür No=06     1   3    
Tür No=07 4 1 10 1 3 4 3
Tür No=08 4   6       8
Tür No=09 1 6 10 9      
Tür No=10     3 2 1 7 3
Tür No=11         1    
Tür No=12 9         1  
Tür No=13 1   7 1      
Tür No=14 1         1  
Tür No=15     2        
Tür No=16 1         1  
Tür No=17         1    
Tür No=18 1       1    
Tür No=19       1      
Tür No=20     3        

Hesaplanan indeksler

  Toplamlar S Dominas Shannon Pielou Simpson Margaref
İstasyon-1 33 11 27.3 2.094 0.873 0.847 2.860
İstasyon-2 7 2 85.7 0.410 0.592 0.245 0.514
İstasyon-3 53 10 18.9 2.115 0.919 0.864 2.267
İstasyon-4 29 9 37.0 1.891 0.861 0.816 2.376
İstasyon-5 15 8 26.7 1.899 0.913 0.827 2.585
İstasyon-6 23 8 30.4 1.774 0.853 0.794 2.233
İstasyon-7 16 4 50.0 1.234 0.890 0.664 1.082

 

Doğadaki her canlı türü kendine has belirli özeliklere göre

dağılış gösterir.Genel olarak bir ekosistemdeki canlılar 3 tip

dağılış gösterir.

1-Düzenli

2-Rasgele

3-Kümeli

1-Düzenli Dağılış

Ekosistemdeki bireyler arasında rekabetin olmasıyla ortaya

çıkar. Bu durumda örneklerin varyansı aritmatik

ortalamasından daima küçüktür.
 

V(x)<E(x)

2-Rasgele Dağılış

Doğada en nadir olarak raslanan dağılıştır. Ortam

şartlarının çok yeknesak olduğu durumlarda ortaya çıkar.

Bu durumda örneklerin varyansı ile aritmatik ortalaması

bir birine eşit olur
 

V(x)=E(x)

3-Kümeli Dağılış

Tek bir populasyon ele alındığında az kümeliden çok

kümeliye kadar çeşitli tipleri vardır.r. Bu durumda örneklerin

varyansı ile aritmatik ortalamasından daima büyüktür.
 

V(x)>E(x)

 

Assosiyasyonlar türlerin bir grupunun veya diğer bir türün

verilen şartlara uyumunun bir ölçüsüdür.

Assosiyasyonun çözülmesinde 3 temel problem vardır

1- Assosiyasyonun belirlenmesi

2-Assosiyasyonun tanımlanması(tipi, özelikleri)

3-Assosiyasyonun ekolojik bir önemi var mı?

Assosiyasyonunların ekolojik önemi halen tartışılan bir

konudur. Assosiyasyon belirlenmesinde verilmesi gereken iki

önemli karar vardır.

1- Assosiyasyonun tür düzeyindemi yoksa istasyon düzeyinde

mi saptanacağı

2-Türlerin birey sayılarının mı yoksa varlık yokluk(01)

matrixinin mi kullanaçağı

 

           a Sjc=-100--------              a+b+c

 

  Var Yok
Var a b
Yok c d

 

 

 

Yönetici